واره غَزَّه (به عربی: غزة) ناحیه‌ای مسلمان‌نشین در فلسطین است که از سال ۲۰۰۵م تحت کنترل حماس درآمد. حماس از سال ۲۰۰۷م طرح استقلال غزه از دولت مرکزی فلسطین را مطرح کرد که با واکنش اسرائیل همراه بود. اسرائیل در واکنش به این اقدام،‌ غزه را محاصره و حملات نظامی به غزه را پی‌ریزی کرد.

جمعیت ساکن در نوار غزه بیش از دو میلیون نفر است که بیش از ۹۸ درصد آنها سنی‌مذهب و عرب هستند.

موقعیت و اهمیت

نواره غزه، منطقه‌ای در شمال مصر و در غرب کشور فلسطین^[۱] که ۹۸ درصد جمعیت آن مسلمان هستند. مسیحیان نیز یک درصد از جمعیت این منطقه را تشکیل داده‌اند. مذهب غالب در این منطقه،‌ اهل‌سنت است.^[۲]

گفته می‌شود هاشم بن عبدمناف، جد دوم پیامبر(ص)، در شهر غزه دفن شده است. به همین خاطر این شهر در قدیم «غَزَّة الهاشم» نام داشت.^[۳] برای هاشم در این شهر، مرقدی نیز گزارش شده که بارها مورد هجوم وهابیت برای تخریب قرار گرفته است.^[۴] همچنین به نقل یاقوت حموی، محمد بن ادریس شافعی، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، در غزه به دنیا آمده است.^[۵]

منطقه غزه در صدر اسلام از مناطق پراهمیت برای تجارت اهل مکه و مدینه به‌شمار می‌رفت.^[۶] حماس به‌عنوان یکی از بزرگترین نیروهای مقاومت در فلسطین، در غزه ایجاد شد و به دیگر نواحی فلسطین گسترش یافت.^[۷] این شهر به‌عنوان موقعیتی مرکزی در تحولات فلسطین نقش ایفا می‌کند.^[۸]

اسرائیل میان نوار غزه و سرزمین‌های اشغالی فلسطین، دیواری حائل ایجاد کرده تا مرز میان نوار غزه و شهرهای صهیونیست‌نشین باشد.^[۹] این منطقه مشتمل بر شهرهای غزه، جبالیا، رَفَح، خان‌یونس، بیت‌حانون و دیر البلح است.

محاصره طولانی‌مدت، حملات نظامی و کشتار غیرنظامیان در غزه به دست اسرائیلی‌ها، سبب شده است تا جهان اسلام و بالاخص عالمان شیعه نسبت به آنها واکنش نشان دهند. سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران،‌ بارها در پیام‌هایی، جنایات صورت گرفته در این منطقه را محکوم کرده است.^[۱۰] در ایران، روز ۲۹ دی، به عنوان روز غزه نامگذاری شده است.

تاریخچه

از دوران پیش از اسلام،‌ حکومت غزه به دست اعراب منطقه بوده است. گزارش شده است که در دوران هیرود کبیر (فرمانروای یهودیه یا اورشلیم)، پادشاه این منطقه، شخصی از اعراب غزه بود و در هنگام ظهور اسلام نیز اعراب بر آن منطقه سیطره داشتند.^[۱۲] این منطقه در دوران امپراتوری عثمانی، شاهد جنگ‌هایی بین نیروهای بریتانیایی و ترکان عثمانی بود. در سال ۱۹۴۸م و در پی منازعه در منطقه^[۱۳] غزه به اشغال ارتش مصر درآمد.^[۱۴] پس از آن نیز اسرائیلی‌ها بارها به این ناحیه حمله برده‌اند.^[۱۵] در سال ۱۹۶۷م این منطقه به دست اسرائیلی‌ها در آمد و در سال ۲۰۰۵م با عقب‌نشینی اسرائیلی‌ها، به دست نیروهای فلسطینی درآمد.^[۱۶] در سال ۲۰۰۵م، گروه حماس با پیروزی در انتخابات در فلسطین، وارد عرصه سیاست شد. این گروه بعدها در سال ۲۰۰۷م و پس از درگیری با نیروهای فتح به رهبری محمود عباس، بر جنبش فتح پیروز شد و اداره بخش نوار غزه را به عنوان سرزمین تجزیه‌شده از فلسطین بر عهده گرفت.^[۱۷]

مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل

پس از سیطره حماس بر نوار غزه از سال ۲۰۰۷م، این منطقه تحت محاصره اسرائیل درآمد و اسرائیلی‌ها بارها با بستن گذرگاه‌های ورودی و خروجی آن، از ورود سوخت،‌ مواد غذایی و دارو به این منطقه جلوگیری کرده‌اند.^[۱۸] از سال ۲۰۰۷ هرگونه ورود و خروج به غزه مورد بررسی قرار می‌گرفت و ورود هرگونه کشتی به سواحل غزه از جانب اسرائیل ممنوع شد. فرودگاه این منطقه که در سال ۱۹۹۴م افتتاح شده بود،‌ در سال ۲۰۰۱م توسط ارتش اسرائیل نابود شد.

حملات به زیرساخت‌ها و کشتار غیرنظامیان غزه توسط اسرائیل در ۲۰۲۳م

در اکتبر ۲۰۲۳م عملیات طوفان الاقصی از سوی نیروهای حماس مستقر در نوار غزه، برای آزادی فلسطین و مقابله با اشغالگری اسرائیل، در سرزمین‌های اشغالی علیه اسرائیل انجام گرفت.^[۶۴] در واکنش به این اقدام اسرائیل مناطق مسکونی و نظامی در نوار غزه را مورد حمله قرار داد. قطع آب و برق، بمباران مناطق مسکونی، کشتار غیرنظامیان، زنان و کودکان، بمباران کادر درمان و بیمارستان‌ها از جمله بیمارستان المَعْمَدانی و استفاده از سلاح‌های ممنوعه از اقداماتی است که اسرائیل در طول مقابله با نیروهای حماس به کار بسته است.^[۶۵] به گزارش الجزیره به نقل از رسانه‌های فلسطین، تا ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳م برابر با ۱۹ آذر ۱۴۰۲ش، در حملات اسرائیل به غزه ۱۷۹۹۷ کشته و ۴۹۲۲۹ زخمی شدند که بیشتر آنها زن و کودک بودند. همچنین در این مدت، ارتش اسرائیل بیش از ۵۲ تن مواد منفجره در نوار غزه پرتاب کرده و بیش از ۳۰۵۰۰۰ واحد مسکونی را تخریب کرده و بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند.^[۶۶]

فقط در حمله اسرائیل به بیمارستان المَعْمَدانی که مملو از مجروحان و آوارگان فلسطینی بود، بیش از ۵۰۰ غیرنظامی کشته شدند.^[۶۷]

واکنش‌های بین‌المللی

کشتار غیرنظامیان به ویژه زنان و کودکان، استفاده از سلاح‌های ممنوعه و بمباران مراکز درمانی و حمله به نیروهای امدادی توسط اسرائیل، واکنش مردم و دولت‌های کشورهای مختلف علیه این کشور و حامیان آن از جمله آمریکا را در پی داشت.

جمعیت و فرهنگ

بر اساس آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۲۲م،‌ جمعیت ساکن در نوار غزه، بیش از دو میلیون و سیصد هزار نفر بوده و با توجه به مساحت اندک این منطقه،‌ آن را به یکی از پرتراکم‌ترین مناطق جهان از نظر جمعیتی تبدیل کرده است.^[۶۸] زبان اهالی این منطقه عربی و بعضا انگلیسی و عبری است.^[۶۹] ۸۰ درصد جمعیت غزه،‌ از نظر اقتصادی فقیر محسوب می‌شوند.^[۷۰]

مساحت منطقه نوار غزه بیش از ۳۶۰ کیلومتر مربع است.